De voorgeschiedenis
Begin 2022 startte in onze parochie de commissie Gebouwenbeleid, een vereiste voor alle parochies van ons bisdom. Na de fusies van parochies ging de focus van het bisdom naar het langjarige financieel gezond houden ervan. In dat kader moest gebouwenbeleid worden geformuleerd.
De commissie onderzocht welke kerkelijke gebouwen de parochie in de toekomst (het jaar 2030) nodig heeft en betalen kan. Ook onderzocht zij wat te doen met de gebouwen die op termijn overbodig of onbetaalbaar zijn.
De commissie werkte zelfstandig, onafhankelijk en diende het belang van de totale parochie; niet die van een kerklocatie. Hun deskundige inzet (makelaar, aannemer, projectontwikkeling en bestuurlijke voorzitter) was pro Deo. Er was geen opdracht of gunning aan gekoppeld; ook niet via de achterdeur.
Eind november 2022 jl. presenteerde de commissie Gebouwenbeleid haar advies aan het parochiebestuur. Dat werd integraal gepubliceerd op onze website, en is daar nog te lezen.
Eind januari 2023 waren er de bijeenkomsten met een neutrale voorzitter, dhr. Robert Kleine: oud-wethouder en protestant. Gebaseerd op het advies van de commissie Gebouwenbeleid konden parochianen en geledingen het parochiebestuur ook van advies dienen. Notulen van deze bijeenkomsten werden geanonimiseerd integraal gepubliceerd op onze website, en zijn daar nog steeds te lezen.
Alle ontvangen commentaren, opmerkingen, vragen en adviezen kregen voor zover mogelijk van het parochiebestuur een inhoudelijk antwoord. Dat vergde tijd.
Het ingediend Voorstel Gebouwenbeleid De Goede Herder Parochie Emmen-Erica
Waar de ontvangen adviezen nauwelijks zicht hadden op de situatie van 2030 en ook erg tegenstrijdig waren, op twee na pleitte elk advies voor de eigen kerklocatie, maakte het parochiebestuur zelfstandige afwegingen.
- Wat is de kerntaak van de parochie? Die is expliciet religieus.
- Wat heeft de toekomstige parochie nodig voor die kerntaak? Met de kennis van nu zijn ná 2030 minder dan 2.250 parochianen te verwachten ten opzichte van 8.960 nu.
Op basis daarvan concludeerde het parochiebestuur dat zij niet anders kon dan het advies van de commissie Gebouwenbeleid volgen.
De voorwaarden voor het ‘voorhands’ openhouden van de kerklocatie H. Gerardus Majella werden geformuleerd als:
1. Bij reguliere vieringen zijn er voldoende kerkgangers die instandhouding rechtvaardigen. Instandhouding van een kerk zonder of met een miniem aantal kerkgangers is geen kernactiviteit (jargon: corebusiness) van de parochie.
2. Er zijn voldoende vrijwilligers om de kerklocatie met een waardige liturgie open te houden, zoals locatieraadsleden en kosters.
3. De financiële exploitatie is sluitend.
Het Voorstel Gebouwenbeleid De Goede Herder Parochie Emmen-Erica werd 15 juni 2023 door het parochiebestuur vastgesteld en verzonden aan het bisdom, ter goedkeuring.
In het parochieblad van juni 2023 en op de website de vooraankondiging per welke datum en uur het voorgestelde Gebouwenbeleid online te lezen zou zijn. Het document met inhoudelijk antwoord op alle commentaren, opmerkingen, vragen en adviezen; met alle overwegingen en conclusies werd integraal met alle bijlagen gepubliceerd op onze website. Het is daar nog steeds te lezen. U kunt dit document met alle bijlagen lezen door hier te klikken.
Eind september 2023 kreeg het parochiebestuur een brief met twee vragen van de diocesane Gebouwencommissie.
1. Waarom geen taxatie van de parkeerplaats, H. Pauluskerk, i.v.m. de sloop van de Schiphorst? Antwoord: Dat speelt pas na einde verhuur, begin 2031, een huidige taxatie is dan irrelevant.
2. Is het verstandig de pastorie van Barger-Oosterveld op te splitsen? Zou splitsing eventuele verkoop van het complex over een aantal jaren niet bemoeilijken? Antwoord: Dat splitsen speelt op z’n vroegst in 2029; verhuur van de pastorie is gekoppeld aan de arbeidsovereenkomst met de pastor. Indachtig de commissie om geen ruimten te gebruiken omdat die er toch zijn en zoveel mogelijk centraal te organiseren heeft het geen nut nieuwe ruimte te creëren als op een andere kerklocatie die ruimte al aanwezig is.
De diocesane Gebouwencommissie nodigde het parochiebestuur uit voor een gesprek op 23 januari 2024. Alle vragen van de commissie werden beantwoord. De diocesane commissie resteerde één kritische noot: het voorstel van het parochiebestuur had geen tijdspad. Daar werd uitdrukkelijk om gevraagd.
Het bestaande Voorstel Gebouwenbeleid werd 8 februari 2024 voorzien van het door het bisdom gewenste tijdspad en aan hen verzonden. In dit tijdspad werden alle voorgestelde besluiten met bijbehorend jaartal op een rij gezet. U kunt dit document lezen door hier te klikken.
Wat buiten dat gevraagde tijdspad bleef was de kerklocatie H. Gerardus Majella. Aan het openhouden van deze parochiekerk waren al drie heldere voorwaarden gesteld.
Het moment waarop onverhoopt aan één of meer van deze voorwaarden niet wordt voldaan sluit deze kerklocatie feitelijk zelf de kerk. Na dan verkregen goedkeuring van de bisschop zou dan begonnen worden met het protocol van kerksluiting: inventarisatie, herbestemming van de inventaris. Vervolgens kan het kerkgebouw en de pastorie worden afgestoten ofwel herbestemd.
Het besluit van het bisdom
De bisschoppelijke vaststelling van het gebouwenbeleid voor onze parochie is gedateerd 25 april 2024, het parochiebestuur ontving het 1 mei 2024. Het tijdspad dat 8 februari 2024 aan het bisdom werd gestuurd wordt in de brief aangeduid als ‘addendum’.
De brief d.d. 25 april 2024 van het bisdom kunt u lezen door hier te klikken. In verband met de privacywetgeving zijn naam en handtekening van de kanselier uit dit publieke stuk verwijderd.
Woensdag 8 mei was er een extra bestuursvergadering, naar aanleiding van het besluit van het bisdom. Woensdag 22 mei werden de gezamenlijke locatieraden geïnformeerd.
Het bisdom volgt het voorgestelde gebouwenbeleid, geformuleerd door het parochiebestuur dat op haar beurt alle commentaren, opmerkingen en adviezen overwegende het advies van de parochiële commissie Gebouwenbeleid volgde.
AFWIJKEND VAN HET UITGEBRACHTE COMMISSIEADVIES EN BESTUURSVOORSTEL ZIJN:
a.
De bisschoppelijke goedkeuring noemt niet het St. Jozefgebouw en de scouting in Erica.
Het parochiebestuur vermoedt dat dit een omissie is en gaat graag op korte termijn met de scouting het pad, zoals geformuleerd door de commissie Gebouwenbeleid en het parochiebestuur.
b.
Het advies van de parochiële commissie Gebouwenbeleid en het beleidsvoorstel van parochiebestuur melden dat aan de kasstroom (cashflow) van de kerklocatie Erica gewerkt moet worden.
Het bisdom koppelt expliciet een sluitende exploitatie aan het openhouden van de Erica’s OLV Onbevlekt Ontvangenkerk.
Er is dus véél reden op om korte termijn, samen met de locatieraad OLV Onbevlekt Ontvangen, te werken aan verbetering van die kasstroom.
Het te voeren gebouwenbeleid per kerklocatie
KERKLOCATIE H. FRANSCISCUS VAN ASSISI TE EMMERSCHANS:
Het kerkgebouw zal in het jaar 2025 worden gesloten waarna er geen vieringen meer in dit kerkgebouw zullen worden gehouden. Aansluitend zal het kerkgebouw en de pastorie worden afgestoten ofwel herbestemd.
Toelichting: in samenspraak met de locatieraad van de H. Franciscus van Asssi én het bisdom bepaalt het parochiebestuur nog de exacte datum van kerksluiting ergens in 2025.
KERKLOCATIE H. GERARDUS MAJELLA TE BARGER-OOSTERVELD:
De kerklocatie blijft open onder de drie geformuleerde voorwaarden. Mocht er niet worden voldaan aan een van deze voorwaarden dan wordt het protocol van kerksluiting toegepast. Het kerkgebouw en de pastorie zullen dan worden afgestoten of herbestemd.
Voor de andere gebouwen van deze locatie geldt:
- Splitting 143 zal worden aangeboden voor herontwikkeling. Dit proces zal van start gaan in 2024.
- Splitting 144 zal vanaf 2024 al dan niet in verhuurde staat in de verkoop worden gezet.
KERKLOCATIE H. PAULUS TE EMMEN:
Het kerkgebouw en de pastorie in Emmen zullen openblijven. Voor de andere gebouwen op deze locatie geldt:
- Slenerbrink 272 zal al dan niet in verhuurde staat per 2024/2025 in de verkoop worden gezet.
- Meerstraat 8 en 8a zullen na opzegging of beëindiging van de huur (tot 2031) worden geamoveerd.
- Weerdingerstraat 33 zal openblijven.
KERKLOCATIE OLV ONBEVLEKT ONTVANGEN TE ERICA:
Het kerkgebouw en de pastorie in Erica zal tot zeker 2024/2025 openblijven. Als basis voor een langere termijn van gebruik in eigen beheer van dit kerkgebouw en deze pastorie is bepalend of de locatie een sluitende exploitatie kan overleggen.
Nawoord
Het traject van te formuleren gebouwenbeleid is na 2½ jaar voltooid. Het resultaat: zuur, bitter en emotioneel. Dat kan iedereen bevatten. Het zal je parochiekerk maar zijn die voorwaardelijk open is of nog erger gesloten gaat worden.
Die kerklocatie is de plek waar mensen zich thuis voelen, kinderen zijn gedoopt, stellen zijn getrouwd en dierbaren hun kerkelijke uitvaart hebben gehad. Waar mensen hun sociale contacten hebben en als vrijwilliger ontelbaar veel tijd en energie ingestoken hebben.
Wie in eigen familie- en kennissenkring, in eigen kerklocatie om zich heen kijkt die weet verstandelijk ook dat het onvermijdelijk is. Niks doen, de kop in het zand steken is ook geen optie.
Over elke kerklocatie zijn mooie en goede dingen te zeggen. Het is niet moeilijk om die eruit te tillen en te overbelichten.
Het gaat om het grote geheel van de geloofsgemeenschap. Dus om alle argumenten, alle overwegingen, het belang van onze toekomstige parochie per 2030 en daarna én om Jezus’ Goede Boodschap te laten klinken, vieren en praktiseren.
In het Voorstel Gebouwenbeleid dankte het parochiebestuur iedereen die bij dit proces was betrokken: het bisdom, de deskundigen die hun professioneel talent pro Deo hebben ingezet als lid van de parochiële commissie Gebouwenbeleid, Robert Kleine als neutrale voorzitter, ieders inhoudelijke bijdrage per email of tijdens de adviesbijeenkomsten en het waardige verloop ervan.
Als pastoor rest mij intens veel dank aan de leden van het parochiebestuur: René Wouters, Anne-Marieke Verder-Heller, Cor Siekman, Richard Menzen en Renate Hummel.
Zij hebben een gecompliceerd en beladen proces met alle rust en objectiviteit mede tot voltooiing weten te brengen. Hebben soms ook lelijke woorden moeten incasseren van emotioneel betrokken personen en dat lankmoedig gedragen. Mijn intense dank aan dit parochiebestuur.
Hadden sommige dingen beter gekund? Ongetwijfeld! Maar niemand van ons, bestuur noch pastores, is ooit opgeleid om Gebouwenbeleid te ontwikkelen; laat staan een parochiekerk te sluiten. Bij alle werkzaamheden die de bestuursleden ook hebben, in hun eigen beroep en als kerkelijke vrijwilliger, hebben zij in zuiverheid en oprechtheid hun best gedaan.
Nu iedereen weet in welke richting onze parochiële toekomst zal liggen, kan eindelijk een concept van een parochieel beleidsplan verder uitgewerkt worden. Dit staat op de agenda van de vergadering van het parochiebestuur van juni a.s. en wordt daarna voorgelegd aan de gezamenlijke locatieraden.
Het door de parochie te voeren gebouwenbeleid wordt in overleg met de desbetreffende locatieraad uitgevoerd.
De datum waarop de vier locatieraden werden geïnformeerd over dit belangrijk nieuws, liep niet gelijk met de kopijdatum van ons parochieblad. In het parochieblad over de maand juni a.s. leest u dus niets over dit onderwerp. Dat gebeurt in het parochieblad over de maand juli a.s.
Een Kerk die krimpt, vorige week was dat nog in het landelijk nieuws, is confronterend en pijnlijk. God gaat heus verder met ons: Zijn volk.
Wij, op onze beurt, gaan als parochie gelovig vol vertrouwen verder met het werk waarvoor Jezus ons samenroept en de samenleving inzendt.
pastoor P.J.J. Stiekema