EEN LONGREAD
Nederland schafte 150 jaar geleden de slavernij af in de kolonies in de West.
Nog steeds een gevoelig onderwerp. Bekladde wel of niet gewenste monumenten en de herdenkingstoespraken.
Namens de regering bood de koning excuses aan. Hij had ook kritische woorden voor zijn voorgeslacht. De een bejubelde de toespraak, voor een ander ging het niet ver genoeg en weer een ander vond het overbodige onzin.
De Nederlandse bisschoppen lieten zich ook horen en stellen dat slavernij haaks staat op de christelijke boodschap. In waardigheid zijn mensen gelijk, geschapen naar Gods beeld en gelijkenis, broers en zussen. Er waren katholieken onder de slavenhouders en onder de slaafgemaakten.
Van alle eeuwen en culturen en van Piet Hein
Voordat de Europeanen Amerika, Oceanië, delen van Afrika en Azië ontdekten was daar al menselijk leven met culturen, gewoonten en rechtsregels. Soms hoogstaander en soms barbaarser dan de Europese.
Die mensen waren zich bewust van hun bestaan en land. De ‘ontdekking’ van nieuwe landen en hun bevolking is puur eurocentrisch redeneren. Die hadden ons niet nodig om zichzelf en hun land te ontdekken.
Andere continenten hebben ook hun geschiedenis, al is die menig Europeaan onbekend.
Amerika, Afrika, Oceanië en Azië hadden landen die kwamen en gingen, elkaar bevochten en grenzen die verschoven. In dat opzicht droevig gelijk aan Europa.
Wat alle continenten en beschavingen ook kenden: de slavernij! De Aboriginals in Australië lijken de positieve uitzondering te zijn.
Het woord ‘slaaf’ komt van het Latijnse ‘sclavus’, mens die eigendom is van een ander. Dat is weer afgeleid van ‘Slavus’, iemand van Slavische afkomst. Een volk op de Balkan en in het oosten. Dat Slavus is weer afgeleid van het Griekse ‘Sklabos’, onvrije van Slavische afkomst. De taalverwantschap van slaaf met of zonder hoofdletter leert wat dat volk in de eeuwen te verduren had.
De gradaties van slavernij verschilden per cultuur en tijd. De lijfeigene, als lichtere vorm van slavernij, had in middeleeuws Europa een betere positie dan in tsaristisch Rusland (aldaar afgeschaft in 1861).
Krijgsgevangen werd de Nederlandse zeevaarder Piet Hein (1577-1629) slaafgemaakte van de Spaanse kroon. Er was nog 250 jaar groei in wijsheid en beschaving nodig om tot iets als een Conventie van Genève te komen. Jammer voor Piet Hein.
Als de zweep hard genoeg doel treft roeit zelfs galleislaaf Piet Hein het oorlogsschip van de koning van Spanje. Later was hij begaan met slaafgemaakten. Je bent ervaringsdeskundige of niet.
Van alle eeuwen en culturen maar God verkiest een slavenvolk
De Bijbel is kort gezegd hét boek over God en Zijn mens. Waar die mens in alle eeuwen en culturen slavernij ontmoette, is het ook een Bijbels gegeven.
Wat helder is: God is bewogen door de ellende van een slaafgemaakt volk, de Hebreeën, en verbindt zich met hen. Mozes krijgt de opdracht dat volk uit de slavernij te leiden. God belooft zelfs dat het volk niet met lege handen vertrekt (Exodus 3, 21-22). Jakkes, dat is compensatie!
God is niet begaan de onderdrukker en uitbuiter. De sociale structuur en het economisch belang van Egypte weegt God vederlicht. Waar farao niet luistert, raakt God het land met pedagogische plagen.
In slavernij, klaar voor de uittocht, werd de vrijheid al gevierd. Het eerste Paasfeest direct gevolgd door de Uittocht. Keti Koti! Gelijktijdig trof de meest fatale plaag Egypte.
Ruim 600.000 slaafgemaakten kwamen als vrije mensen in beweging. De compensatie die God beloofde namen zij inderdaad mee: goud, zilver en kleding. (Exodus 12, 35-36)
Eeuwen later jubelt Maria, de moeder van Jezus, met recht en reden in haar lofzang:
‘machtigen haalt Hij omlaag van hun troon, eenvoudigen brengt Hij tot aanzien; Behoeftigen schenkt Hij overvloed, maar rijken gaan heen met lege handen.’ (Lucas 1, 52-53)
Woorden niet alleen om vroom te bidden of noot zuiver te zingen. Het is voor elke gelovige een indringende waarschuwing.
In de Brief aan Filemon intervenieert de apostel Paulus geraffineerd in de verhouding tussen de slavenhouder Filemon en de slaafgemaakte Onesimus. Onesimus liep weg, heeft wellicht zijn eigenaar bestolen ofwel “compensatie” toegeëigend. Onesimus zorgt voor de gevangen apostel en komt tot geloof…
Die Onesimus stuurt Paulus, met begeleidende brief terug, naar Filemon:
'Al heb ik ook in Christus het volste recht om u op uw plicht te wijzen, toch doe ik liever een beroep op uw liefde. … Onesimus, die u in het verleden bijzonder weinig nut heeft opgeleverd, maar die nu bijzonder nuttig is, zowel voor u als voor mij. Ik stuur hem terug naar u, hem, dat wil zeggen mijn hart. Ik voor mij had hem graag hier gehouden, zodat hij, als uw plaatsvervanger, voor mij zou kunnen zorgen in mijn gevangenschap en voor het evangelie. Maar ik wil niets doen zonder uw instemming opdat uw goedheid niet afgedwongen maar spontaan is. Misschien was dat wel de reden waarom hij een tijd lang bij u weg is geweest: dat u hem voorgoed terug zou krijgen, niet meer als slaaf, maar als veel meer dan een slaaf: als een geliefde broeder, speciaal voor mij, en des te meer voor u, als mens en als christen. … verwelkom hem alsof ik het was. En mocht hij u schade hebben berokkend of iets schuldig zijn, zet het dan maar op mijn rekening. … of laten we zeggen: zet het maar op uw eigen rekening. Want u bent me toch al uzelf schuldig!’
Een verhouding tussen slavenhouder en slaafgemaakte, door Paulus’ christelijke benadering ten goede gekeerd.
De economische impact van slavernij
Nederland was met de afschaffing van de slavernij geen trendsetter. In Europa waren dat Spanje m.u.v. van Cuba (1811) en het Verenigd Koninkrijk (1833).
Sommige landen waren laat met de afschaffing: Qatar (1952), Marokko (1961), Saudi Arabië (1962), Verdragskust ofwel Verenigde Arabische Emiraten (1964), Zuid-Jemen (1967), Oman (1970) en Mauritanië (2007). Het vorige decennium had de slavernij een korte heropleving door de terreurbeweging Islamitische Staat.
Afschaffing van de slavernij had voor elk land economisch gevolgen en was hypergevoelig.
Het stortte de Verenigde Staten zelfs in een burgeroorlog (1861-1865). Het noorden won die oorlog maar het zuiden - pijnlijk maar een feit - won de vrede.
Er kwamen Jim Crow wetten die de voormalige slaafgemaakten (lees: Afro-Amerikanen) segregeerden. Rassenscheiding en vileine achterstellingen. ‘We the People’ en ‘Land of the Free’ maar in praktijk wel afhankelijk van huidskleur.
Slavernij en racisme trekken vaak samen op. Die rassenscheiding zou lang duren.
Nederland werd mede bevrijd door het Amerikaans leger, dat toen nog rassenscheiding had. Onder hen duizenden Afro-Amerikaanse soldaten. Het Afro-Amerikaanse 748e tankbataljon bevrijdde Venlo. Afro-Amerikaanse soldaten legden de militaire begraafplaats Margraten aan en vliegveld Beek, nu Aachen Maastricht Airport. Niemand opgevallen dat zij nooit op oude beelden te zien zijn? Bevrijdingsfeesten waren voor Amerikaanse soldaten ‘white only’.
Recent zijn veel boeken en rapporten verschenen over de slavernij, de (trans-Atlantische) slavenhandel en de economische impact ervan.
Slavenhandel was hét verdienmodel van Afrikaanse en Arabische leveranciers. ‘Je hoeft ze alleen maar te verzamelen’, aldus een van hen in de 19e eeuw.
Slavenhandel was niet het grootste verdienmodel van Europa. Toch kwam van wat ons land in 1770 verdiende 5,7% uit de trans-Atlantische slavenhandel. Vergelijkend: het aandeel van de Rotterdamse haven is nu circa 6%.
De arbeid van slaafgemaakten was het Nederlands verdienmodel.
De Nederlandse handel in 1770 bestond voor 19% uit producten geteeld door slaven in het Atlantische gebied. Het meeste geld werd verdiend aan vervoer, verwerking en export van tropische producten als suiker, tabak, koffie, katoen en cacao. Toen ontstond ook onze nog altijd bestaande handel met het Duitse achterland.
Ruim na de historische Gouden Eeuw (1600-1700) was in de periode 1738-1780 40% van Hollands’ economische groei terug te voeren op slavernij.
De economische impact van de slavernij is nauwelijks te overschatten. Het gaf Europa forse welvaartsgroei (ook al was dat niveau lager dan nu) en een grote economisch voorsprong.
Had de slavernij geen immense bijdrage aan de economie geleverd dan was de prijs van de afschaffing logischerwijze ook laag geweest.
Tot op vandaag wordt onteigening van bezit financieel gecompenseerd; onderdeel van een rechtsstaat. Ook in het Verenigd Koninkrijk van 1833 en in het Nederland van 1863.
Slavenhouders die door afschaffing van slavernij hun “bezit” kwijtraakten kregen een financiële vergoeding.
Het Verenigd Koninkrijk, met veel kolonies en slaafgemaakten, betaalde in 1833 20 miljoen pond aan de slavenhouders. Dat was 40% van het staatsbudget. Daarvan kwam 5 miljoen cash uit de staatskas en 15 miljoen werd geleend.
Historisch hun grootste specifieke betaling allertijden totdat in de kredietcrisis 2008 banken gered werden.
Om de economie voor instorting te behoeden waren voormalige slaafgemaakten in het Britse rijk verplicht om 6 jaar “in de leer te gaan” te gaan bij de voormalige eigenaar. Er veranderde die eerste 6 jaar dus bar weinig.
In 1863 kregen de slavenhouders in Suriname ƒ 300 per slaafgemaakte. Nederland betaalde totaal 12 miljoen gulden. Toen 10% van het staatsbudget. Dat percentage besteedt het rijk in 2023 aan het functioneren van alle gemeenten en provincies.
In Suriname kwam wie bevrijd was van de slavernij 10 jaar onder staatstoezicht en had die periode een verplicht arbeidscontract met de voormalige eigenaar. Ook om instorting van de economie te voorkomen. Vrijheid? Hoezo?
Kortom: de economische impact van de slavernij was enorm.
Trans-Atlantische slavenhandel en het vaderschap van Thomas Jefferson
Nederland was met Spanje, Portugal, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de voorhoede van koloniale macht. Zij plantten hun vlag op vreemd grondgebied en claimden dat land alsof het niemandsland (Terra Nullius) was.
Bij gebrek aan kolonisten was er grote behoefte aan arbeidskrachten. Dat gaf de bestaande slavenhandel een ongeëvenaarde impuls.
Sommige Afrikaanse landen die bestonden waren gebaseerd op de slavenhandel. Deze is onder drie namen bekend: de Indische Oceaan slavenhandel, de Arabische slavenhandel of de Oost-Afrikaanse slavenhandel. Deze slavenhandel bestond al eeuwen voordat de trans-Atlantische begon en zou langer duren (tot 1900). Afrikaanse en Arabische handelaren met Afrikaanse slaafgemaakten.
De slaafgemaakten hadden in Arabië en Azië een ‘dienstverlenende’ doel: huishouding, leger, handwerksman, seksueel (de "courtisane"), bureaucratie, bestuur, enz. Van deze slaafgemaakten was 2/3 vrouw. Mannelijke slaafgemaakten werden vaak gecastreerd.
In de periode 1525-1867 zijn tussen de 12 en 14 miljoen slaafgemaakten trans-Atlantisch op transport gezet. Zo’n 15% stierf tijdens de overtocht. Een fors aantal stierf kort na aankomst door de ziektekiemen van het “nieuwe continent” waartegen men geen weerstand had.
Dat zijn méér dan 12 tot 14 miljoen persoonlijke tragedies. Gevangen, gereduceerd tot een niks en niemand in den vreemde. Families uit elkaar gerukt. Totaal rechteloos en redeloos zijn. Ontmenselijkt met één doel: werken tot je doodvalt.
De omstandigheden op plantages, zwaar werk en de slechte behandeling, maakten dat slaafgemaakten letterlijk in moordend tempo stierven. Dat zorgde voor nieuwe “vraag”.
Slaafgemaakten werden bij het minste “vergrijp” lichamelijk gruwelijk gestraft. Overgeleverd aan de ongecontroleerde willekeur en het sadisme van de eigenaar. Afzwepen en zout in de wonden smeren was een lichte strafvariant. Talloze beschrijvingen maken je vandaag de dag lezend nog misselijk en kwaad.
De slaafgemaakte die in de huishouding of bij de woning van de eigenaar werkte liep grote kans op seksueel misbruik. Talloos zijn de kinderen die slavenhouders, hun zonen of blank personeel bij slaafgemaakten verwekten. De slaafgemaakte stond machteloos.
Zonder twijfel zijn ook mannelijke slaafgemaakten seksueel misbruikt. Zondig of niet, bij wet verboden of niet homoseksualiteit en biseksualiteit zijn ook praktijken van alle eeuwen en culturen.
Seksueel misbruik was geen uitzondering. Waar dat gebeurde van slaafgemaakte moeder op dochter kwamen er slaafgemaakten met lichte huidskleur. De slaafgemaakte Sally Hemings: 75% Europees, 25% Afrikaans. Haar slaafgemaakte kinderen: 7/8 Europees, 1/8 Afrikaans.
Thomas Jefferson, een Founding Father van de Verenigde Staten, had bij leven totaal 600 slaafgemaakten, waaronder die uit de nalatenschap van zijn schoonvader. Bij die geërfde “boedel” zat een zuigeling, de slaafgemaakte Sally Hemings. Haar naam is al gevallen.
Sally was door Jeffersons schoonvader en erflater verwekt bij een slaafgemaakte. Zij was dus de slaafgemaakte halfzus van mevrouw Jefferson.
Als weduwnaar begon Jefferson een intieme relatie met de slaafgemaakte Sally, die hij als zuigeling had geërfd. Een intimiteit mijlenver verwijderd van gelijkwaardigheid. Zie maar ‘nee’ te zeggen als slaafgemaakte.
Daarbij Jefferson was 44 jaar en de slaafgemaakte Sally 15 jaar, een kind. Zij werd snel zwanger van haar eerste kind van Jefferson. Er volgden meer, geboren slaafgemaakten.
Jefferson noteerde die geboorten in de plantage-boekhouding. Normaal werd de vader van de slaafgemaakte boreling vermeld maar niet bij Sally’s kinderen. Die had notabel als hij was blijkbaar niet het lef om zichzelf, in zijn eigen boekhouding, vast te leggen als vader.
Het gerucht omtrent zijn vaderschap ging wel snel rond.
De Thomas Jefferson Foundation berichtte in 2000 dat uit DNA-onderzoek bleek wie vader van Sally’s kinderen was: Thomas Jefferson. Historici accepteren alom dat vaderschap.
‘Er is niets bedekt dat niet onthuld zal worden, of verborgen dat niet bekend zal worden.’, zei niemand minder dan Jezus (Lucas 12, 2).
Ik vermoed dat Thomas Jefferson vandaag de dag in de Verenigde Staten, het land dat hij mee hielp te stichten, een zedendelinquent zou zijn geweest.
Sommige Amerikanen verdragen niet zo’n smet op hun nationale held, dat is voor hen onbestaanbaar. Dat heb je in elk land, ook in Nederland.
In elk mens zit goed én kwaad. ‘Als wij zeggen zonder zonde te zijn, bedriegen wij onszelf en woont de waarheid niet in ons.’ (1 Johannes 1, 8) Dat geldt mij, u en alle helden van de wereld.
Dat is niet ‘woke’ en geen ‘cancelculuur’ maar de redelijke en de wezenlijke waarheid.
Geschiedenis is niet te cancelen. Had het gekund dan wilde ik een paar bladzijden in mijn eigen levensgeschiedenis herschrijven. U wellicht ook. Helaas dat kan niet.
Wat wel kan is de waarheid onder ogen zien. Eigen schuld en mislukking voor ogen hebben, het béter willen doen, voor zover mogelijk herstellen/repareren en het hoofd buigen voor de Allerhoogste. Jezelf toevertrouwen aan Gods genade.
Hetzelfde geldt voor de schuld en mislukkingen van complete samenlevingen.
Op enige dag hield Gods openbaring niet op. Wijsheid en waarheid ook niet, evenmin het beter leren verstaan ervan. Er zit nog altijd groei in, ontwikkeling of evolutie. ‘Dan zult u de waarheid leren kennen, en de waarheid zal u vrij maken.’ (Joh. 8, 32). Geprezen de Heer!
De heilige Geest, met de gaven van wijsheid en verstand, kwam niet in de gedaante van een struisvogel. Die heeft de gewoonte om zijn kop in het zand te steken. Christenen niet!
De touwslager uit Oud Nergenshuizen Bij De Haven
Wij zijn na 1863 geboren en hebben geen slaven gehad. Een persoonlijke schuld? Nee
dus.
Toch is in deze consumptiemaatschappij niemand vrij van persoonlijke schuld.
Al is de slavernij verboden het bestaat nog altijd! Soms klassiek, verhuld of niet. Soms in een ‘moderne’ vorm met oude kenmerken. Mensen onder dwang vasthouden en uitbuiten bij het binnenhalen van de oogst, in de orgaanhandel, productieprocessen en de seksindustrie. Die laatste is terug van nooit weggeweest, inclusief mensenhandel en -smokkel.
De ‘made in China’ gadgets van het bekende elektronica merk, uw zonnepanelen, uw kleding en het katoen ook als uw kleding niet in China is gemaakt was het vrij van dwangarbeid? Het naaiatelier in Bangladesh was vrij van kinderarbeid en had een rechtvaardig loon bij leefbare arbeidsomstandigheden? Uw koffiebonen? Die milieuvriendelijk elektrische auto: de metalen van de accu zijn eerlijk en milieubewust gedolven?
Enzovoort, enzovoort, enzovoorts. Enne… enzovoorts.
Soms wisten we het niet en waren we oprecht onwetend. Soms konden we het weten maar deden geen moeite. Soms was er een flauw vermoeden maar je wilde het persé hebben. Of we wisten het wel maar het deerde ons niet; je kunt € 1 tenslotte maar een keer uitgeven!
Soms zijn argumenten tegen excuses voor de slavernij gênant.
Veel gehoord: mijn ouders en grootouders hadden het ook zwaar. Klopt!
Iedereen had het vroeger veel zwaarder. Minder en minst bedeelden hadden het ook véél en veel zwaarder; niets van niks hebben. De antieke vorm van schuldsanering was slavernij!
Het welvaarts-, ontwikkelings- en welzijnsniveau is nu op het hoogste punt in de historie van de mensheid. Goede reden om tevreden en dankbaar te zijn en op te houden met klagen.
Wie de gruwel van de Jappenkamp, de Birma-spoorlijn of het Duitse concentratiekamp had overleefd kon in naoorlogs Nederland nergens het verhaal kwijt. Die kreeg te horen dat hier het ook zwaar was.
Voorouders op één lijn zetten met de slaafgemaakten heeft dát niveau.
Dat is wel emotie en drama maar inhoudelijk een leeg vat. Het armzalige en harde bestaan van onze voorouders komt niet in de buurt van de totale misère die slavernij de slaafgemaakten bracht!
Een ander gehoord argument: mijn familie had geen slaven. Dat is nog maar de vraag.
Ieder heeft 2 ouders, 4 grootouders, 8 overgrootouders, 16 betovergrootouders, enz. Wie meer generaties teruggaat, telt nog veel meer. De bevolking was vroeger kleiner. Dus: hoe verder terug in de stamboom, hoe vaker elkaars voorouders in de eigen stamboom.
Wat de bisschoppen in geloof uitspraken, dat wij elkaars broers en zussen zijn, is ook nog eens een objectief wetenschappelijk feit.
Wie ver genoeg teruggaat komt vanzelf die voorouderlijke koning én bedelaar tegen. Ook een slavenhandelaar of -eigenaar? De deksman van een slavenschip? De touwslager of zijn hulpje uit Oud Nergenshuizen Bij De Haven dat het slavenschip bevoorraadde? De voorouder die suiker, tabak, koffie, katoen of cacao gebruikte? Dat was er niet zonder de slavernij.
De publieke omroep heeft een tv-programma over de grote verrassingen in die stambomen: Verborgen Verleden.
Wie erfgenaam is krijgt naast het bezit van de erflater ook diens openstaande rekeningen en schulden. Alleen al door gedrag kan iemand de erfenis (incluis schulden) aanvaarden. Dan wordt die geërfde schuld een persoonlijke.
We zijn in een wereld geboren met zondige structuren, die onrecht doen aan God en Zijn bedoelingen. Een geërfde zonde waar je niets voor hoeft te doen. Die geërfde zonde kan een persoonlijke worden als je erin meegaat, het eigen maakt.
Het is bijzonder dat ons klein land zo’n grote koloniale macht werd. De één is er trots op en roemt die VOC-mentaliteit, een ander wijst op de pijnlijke keerzijde ervan: de slavernij.
Nederland is klein maar op wereldschaal economisch geen klein bier. De slavernij heeft ons land mede op die grote voorsprong gezet.
Iedereen heeft hoe dan ook geprofiteerd van het welvaarts-, ontwikkelings- en welzijnsniveau (op het hoogste punt in de historie) die het ons gaf. Bij die uiterst plezierige erfenis hoort ook dat geërfde lastige verleden van de slavernij.
In zo’n 250 jaar trans-Atlantische slavenhandel ging het om méér slaafgemaakten dan op die andere route die veel meer eeuwen omvatte.
Eenzelfde houding hebben de consumenten van Europa, Noord-Amerika, Nieuw-Zeeland en Australië op de voedselmarkt, grondstoffen- en energiemarkt. Ten koste van iedereen en ten koste van alles.
Een deel van de wereldbevolking heeft op het nakijken met alle gevolgen van dien. Toch zijn ook zij geschapen naar Gods beeld en gelijkenis, gelijk in waardigheid, onze broers en zussen met dezelfde rechten op de vruchten van Gods aarde!
En dan raar opkijken, schelden en haatdragend zijn wanneer mensen die, door onze overdadige consumptie, weinig tot niets resteert onze kant willen opkomen?
We zijn druk bezig een nieuwe schuld op te bouwen door die overdadige consumptie: een uitgeputte aarde, milieuproblemen en klimaatverandering en alles wat dat gaat veroorzaken. Een forse negatieve erfenis voor het nageslacht.
Materiële rijkdom zonder moraal is leeg. Nutteloos en zinloos. Het is plat. Van God los.
Dat wisten we al door de snelle ontkerstening van landen met die consumptiecultuur.
‘De Heer onze God is rechtvaardig maar wij, … staan nu vol schaamte voor Hem: wij
hebben gezondigd tegen de Heer onze God. Wij waren ongehoorzaam; wij hebben
niet geluisterd en niet geleefd volgens zijn voorschriften.’ (Baruch 1, 16-18)
Sorry Seems to Be the Hardest Word
Elton John bezong een menselijke realiteit: sorry schijnt het moeilijkste woord te zijn.
Nederland wacht jaren op excuses van Japan aan de “troostmeisjes”. Een walgelijk woord voor Nederlandse vrouwen die in oorlogstijd geprostitueerd werden. Seksslavinnen voor de Japanse soldaten. Het gros van die soldaten is dood. De enkeling die nog leeft, heeft zijn hitsigheid wel verloren. Nederland wacht maar Japan zwijgt.
Nabestaanden en meelevenden wachten al jaren op excuses van Rusland voor het neerhalen van vlucht MH17.
Vraag Turkije excuses voor de Armeense Genocide. Rusland om de Grote Terreur van Stalin, de behandeling van Aleksej Navalny en anderen. Vraag België excuses om gruwelen in het privédomein van Leopold II, de Kongo-Vrijstaat. Vraag het de kroonprins van Saudi Arabië om Jamal Khashoggi en die vergeten oorlog in Jemen. Vraag het Qatar en de FIFA om die voetbalstadions.
Enzovoort, enzovoort, enzovoorts, enzovoorts. Enne… enzovoorts.
In hedendaags Duitsland zijn een paar puissant rijke families waarvan aanwijsbaar is wie dat familievermogen hoe opbouwde.
Opa’s die heulden met en grof geld verdienden aan het Naziregime. Tijdens de economische Arisering van Duitsland persten zij Joden, die geen kant op konden, bezit af. In opa’s bedrijf werden Joden als slaafgemaakten afgebeuld tot de dood.
Nabestaanden wachten nog altijd op een woord, een gebaar van die families. Ondertussen genieten die families van hun smerig verworven miljarden. Een enkeling hangt de filantroop uit, van andermans geld welteverstaan.
Enzovoort, enzovoort, enzovoorts, enzovoorts. Enne… enzovoorts.
‘En nu u die rijk bent: huil en jammer over de rampen die over u komen. Uw rijkdom is verrot, uw mooie kleren zijn door motten verteerd, uw goed en zilver is verroest. … Hoor, het loon dat u hebt onthouden aan de arbeiders die uw velden hebben gemaaid, roept luidt, en de kreten van uw oogsters zijn doorgedrongen tot de oren van de Heer. … U hebt op aarde gezwelgd en gebrast, u hebt u zelf vetgemest voor de dag van de slachting. U hebt de rechtvaardige gevonnist; hij heeft geen verweer tegen u.’ (Jacobus 5, 1-6)
Ergerniswekkend dat anderen bij flagrante schuld niet tot ‘sorry’ komen? Zwijgen alsof zij stom zijn en als zijal spreken in de verdediging schieten met halve waarheden? Een halve waarheid is een hele leugen, de zwartste van alle leugens.
En wat als ik en u in de spiegel kijken?
Diplomatiek uitgedrukt: de Libiër Kaddafi was niet fijnbesnaard. Toch excuseerde hij voor de slavernij van Afrikanen door Arabieren.
Vanuit Jezus heb wij bloedserieus de opdracht een veel betere menstype te zijn dan Kaddafi. Als zelfs hij excuses maakte voor de slavernij, kunnen wij niet achterblijven. Ik wil dat in geen geval.
Wellicht dat andere westerlingen, Arabieren en Aziaten het dan over de lippen krijgen: 'sorry’.
Ik heb het vermoeden dat de ene helft van de wereldbevolking, kris kras over de continenten, de andere helft een 'sorry' is verschuldigd.
Misschien, heel misschien dat Afrikaans leiders het ook over hun lippen krijgen?
Niet in de slachtofferrol maar: ‘Sorry, dat Afrika miljoenen en miljoenen van haar dochters en zonen in de slavernij liet verdwijnen.’
Ook dat is de gruwelijke en de wezenlijke waarheid. Helaas.
Wat ik dus gewoon zeggen wil:
SORRY!!
GOD, HEB ERBARMEN!
De foto van dit blogartikel kunt u door hier te klikken in groot formaat zien. De context: Zanzibar in 1890, een slaafgemaakt kind gefotografeerd door missionarissen. Het kind was voor een licht vergrijp door zijn eigenaar gestraft: bij de enkel geketend aan een balk van 14,5 kilo. Het kind kon zich alleen bewegen door die balk mee te dragen op zijn hoofd.
