EEN LONGREAD
Het zijn rare tijden. Zorgwekkende tijden.
Een wereld die, na de pandemie, nog deels los en weer op gang moet komen. Ook waar het de internationale goederenstroom betreft. Een woningmarkt en agrarische sector met grote problemen. Alom personeelstekort, vacatures die niet ingevuld worden. Serieuze energieproblemen die forse prijsstijgingen veroorzaken. Dat werkt door in alle denkbare producten en diensten. Daardoor forse inflatie en, last but not least, oorlog op het Europees continent.
Rare tijden. Zorgwekkende tijden.
Een vroegere Duitse bondskanselier: ‘Als je het verleden niet kent, kun je het heden niet begrijpen en de toekomst niet vormgeven.’ Wie geschiedenis kent, weet dat de zorgen van vandaag niet nieuw zijn. Dus ook niet uniek. Hooguit voel je eigen zorgen en pijn veel beter dan die van vorige generaties.
Zoals Prediker het zegt: ‘Wat er was, zal er altijd weer zijn, wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan. Er is niets nieuws onder de zon. Wanneer men van iets zegt: ‘Kijk, iets nieuws,’ dan is het altijd iets dat er sinds lang vervlogen tijden is geweest. De vroegere generaties zijn vergeten, en ook de komende generaties zullen vergeten worden in de tijden die daarna weer komen.’ [1]
U hoeft geen onheilsprofeet te zijn - tegenwoordig het meest heel seculier te horen binnen de milieubeweging - of een zwartgallige religieuze openbaring te hebben gehad om te weten dat er eens oorlog en andere ellende komt.
U hoeft daarbij niet verbaasd of geërgerd naar God te staren: ‘Als God zou bestaan dan was die ellende er niet.’ U mag verbaasd naar uzelf en medemensen kijken dat u en zij het láten gebeuren. Bij hooggewaardeerde menselijke vrijheid hoort ook verantwoordelijkheid nemen voor eigen gedrag en idem keuzes.
Naast “vergeten groenten” is er “vergeten geschiedenis”. Voor veel mensen is er ook nog een “vergeten God”.
Legio hebben in hun opvoeding niets over God meegekregen. Hem nooit echt leren kennen. Sommigen hebben God weloverwogen afgeschreven. Anderen zijn God gaande het leven kwijt geraakt. Onbedoeld en soms ook nog totaal onbewust.
Rare tijden. Zorgwekkende tijden. Augustinus van Hippo (354-430) zei: ‘Wij zijn de tijden. zoals wij zijn, zo zijn de tijden.’ Als het rare, zorgwekkende tijden zijn zou het kunnen dat wij vandaag de dag zelf raar en zorgwekkend zijn?
Kan het zijn dat wij - christenen - ook zelf raar en zorgwekkend zijn? God in ons dagelijks doen en laten feitelijk kwijt zijn? God, die door de eeuwen heen zijn volk een weg wijst om heilzaam de weg met Hem, met elkaar en Zijn schepping te gaan.
Dat Europa sinds 1945 in vrede leefde is historisch heel uitzonderlijk! Generaties vóór ons ondergingen één of meer oorlogen. Destructief voor menselijk leven, hun geluk en welvaart. Ja, er waren crises. Zelfs een Koude Oorlog. Iets te klagen en te wensen is er altijd maar op ons continent zwegen tot voor kort toch de kanonnen.
Vrede was en is niet vanzelfsprekend.
Historisch even ongekend: onze welvaartsgroei en de uitbouw van sociale zekerheid. Ja, er waren economische crises en niet iedereen profiteerde even rijkelijk maar per saldo… Het was zelfs beter dan die historische Gouden Eeuw: een Platina Eeuw! Consumeren dat het een lieve lust was. Ten koste van alles en iedereen.
Ten koste van alles, zoals het klimaat en microplastic op de oceaanbodem. Ten koste van iedereen: mensen in lagelonenlanden en wat anderen resteerde op de wereldvoedselmarkt was zelden iemand tot zorg. Ook ten koste van onszelf: welvaartsziekten. Bijbelse profeten als Amos en Micha, die vanuit God sociaal onrecht aan de kaak stelden, zouden aan ons de handen vol hebben gehad.
Het was allemaal zo vanzelfsprekend… totdat door een samenloop van diverse problemen het hevig begon te haperen. Toen werd het kreunen, zuchten en schelden. Ik vraag mij af of er nog een bevolkings- of beroepsgroep is die niet kwaad of verongelijkt is.
Eind dit jaar telt planeet Aarde 8 miljard mensen. [2] Als al die mensen ons welvaarts- en consumptieniveau moeten hebben zijn extra planeten Aarde nodig. Die extra Aardes zijn er niet en die zullen er met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid ook niet komen.
Nergens in de Bijbel lees ik dat de vruchten van Gods schepping bestemd zijn voor een exclusief deel van de wereldbevolking. Alsof die, vanwege geboorte of cultuur (?), er “recht” op zouden hebben.
In onze samenleving is het al moeilijk mooie commercials en de lepe productpresentaties te weerstaan. Vanuit die optiek is het - puur menselijk gezien - ook normaal dat vanuit andere werelddelen begerig naar onze samenleving wordt gekeken. Als die mensen dat niet deden hadden zij een zorgwekkend niveau van masochisme!
Nee, we kunnen niet de hele wereldbevolking in Europa huisvesten. Dat snap ik ook. Wat we wel kúnnen: sterk versoberen en sterk minderen! Omwille van onze medemens, omwille van God en Zijn schepping.
Leuk? Nee!
Zoetsappig wordt kinderen voorgehouden dat delen fijn is. Vrome prietpraat verkondigt aan volwassenen dezelfde boodschap. Elke volwassene weet beter! Als delen leuk was dan protesteerden agrariërs en alle andere groepen wel om als eerste en om nog meer te mogen inleveren.
Toch is er een hele goede reden om toch te delen.
Voor de christen omdat God zelf met ons deelt: tijd en ruimte om te leven, de vruchten van Zijn Aarde, voorbij hier en nu zelfs eeuwig leven. De christen is geroepen beeld en gelijkenis van God te worden. Dat gaat met vallen en opstaan, soms diep vallen.
Ik vermoed dat, voorbij hier en nu, God niet vraagt of wij alles uit het leven hebben gehaald wat we eruit konden slepen. Evenmin of de droom walk in closet, buitenkeuken en mancave zijn bereikt. Of we wel consumeerden en profiteerden waar en wanneer dat kon. God heeft meer interesse in ons proféteren dan ons profiteren.
Vermoedelijk zal God vragen of wij onze talenten hebben ingezet voor Zijn heilsplan. Wat u en ik voor de geringste mensen hebben gedaan.
‘Ik had honger en jullie gaven Mij te eten, Ik had dorst en jullie gaven Mij te drinken. Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op, Ik was naakt en jullie kleedden Mij. Ik was ziek en jullie bezochten Mij, Ik zat gevangen en jullie kwamen naar Mij toe.’ Tot die mensen wordt gezegd: ‘Jullie zijn door mijn Vader gezegend, kom en neem deel aan het koninkrijk dat al sinds de grondvesting van de wereld voor jullie bestemd is.’
Hardere woorden klinken voor die andere categorie: de bokken. [3] ‘Wie oren heeft om te
horen, moet goed luisteren.’ [4]
Een perfecte motivatie voor de christen om te delen, te matigen. Toch?
[1] Prediker 1, 9-11
[2] Department of Economic and Social Affairs, United Nations
[3] Matteüs 25
[4] Lucas 14, 35b